طبیعت و طبیعت گردی

پارک ملی گلستان نخستین پارکی است که در ایران عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داده است. منطقه‏ای کوهستانی است که در منتهی‏الیه شرق البرز و جنگلهای شمال کشور واقع شده است.
این منطقه کوهستانی بوسیله دره‏ای که رودخانه مادرسو در آن جاری است و در ابتدا جاده آسیایی بین تنگراه تا دشت قرار دارد به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم شده است.
مساحت این پارک حدود 92 هزار هکتار است که شامل دره‏ها و چشم‌اندازهای متنوع، منابع آبی متعدد نظیر رودخانه‏ها، نهرها و چشمه‏ها و آبشارها است و از تنوع زیستی و ارزشهای اکوتوریستی بسیار بالایی برخوردار است.

تاسیس: در سال 1357 به‏نام پارک ملی گلستان تحت حفاظت قرار گرفته است. در سال 1977 به‏عنوان ذخیرگاه زیست‏کره انتخاب و به پروژه شماره 8 برنامه انسان و کره مسکون (M&B) یونسکو اهداء گردید.
مساحت: 91,895 هکتار
بلندترین و کوتاه‏ترین: دامنه تغییرات ارتفاعی در این منطقه بین 450 متر و 2411 متر از سطح دریا متغیر است. حداقل ارتفاع پارک در تنگراه و حداکثر آن در قله دیورکجی 2411 متر است.

گونه ‏های گیاهی و جانوری
تاکنون 69 گونه پستاندار، 150 گونه پرنده، 3 گونه دوزیست و 24 گونه خزندگان شناسایی شده است. تعداد گونه‏های گیاهی پارک ملی گلستان 1365 گونه است.
از جذابترین جانوران بزرگ پارک پلنگ، خرس، مرال، بز وحشی، شوکا و گراز و از پرندگان زیبای آن مانند هما، دال، عقاب، کبوتر جنگلی و انواع دارکوبها.

فعالیت‏ها و جذابیت‏های پارک
تسهیلات برپایی اردو، محلهای اقامت، شانس دیدن حیات وحش ویژه با کسب مجوز، زیبایی های طبیعی، آبشارها و دریاچه‌ها.
پارک ملی گلستان دارای جذابیت‏های طبیعی متعددی در چهار فصل است. از جذاب‏ترین  فعالیت‏های پارک تماشای گلها و پرندگان در فصل بهار، پروانه‌ها در تابستان، گاو‌بانگی (مرال) و تماشای قارچ‌ها در فصل پاییز و تماشای گرازها در زمینه برف زمستان است.

نقاط خاص دیدنی
 فرصت استثنایی دیدن بلندترین آبشار فصلی (اوچر) با ارتفاع 110 متر در فصل بهار، بیلی کوه یکی از قله‌های زیبای پارک با چشم‏اندازی از دیوارهای صخره‌ای قورغون، سلوکلی بزرگترین تالاب طبیعی در ارتفاع 1358 متری پارک، سلطان هبی، دره های آلمه، آق سو، سوار باغی، آلی دالی، آدام چاغران، آدنسد، جمشید آباد، قرنگی جنگل، قزقلعه و آلو باغ، کرکولی، دگرمانلی و خشک ، میرزا بایلو، شارلق.

درکش از روستاهای گردشگری خراسان شمالی است که در شهرستان مانه و سملقان قرار دارد و به عنوان یکی از دل‌انگیزترین جاذبه‌ها و کم‌ نظیرترین جلوه‌های گردشگری روستایی استان بر دامنه کوه یامان داغی لمیده است.
 
 روستای درکِش- خراسان شمالی
درکش از روستاهای گردشگری خراسان شمالی است که در شهرستان مانه و سملقان قرار دارد و به عنوان یکی از دل‌انگیزترین جاذبه‌ها و کم‌ نظیرترین جلوه‌های گردشگری روستایی استان بر دامنه کوه یامان داغی لمیده است. اسم این روستا در گذشته «دره‌کش» بوده اما اهالی برای سادگی تلفظ آن را بعد از مدتی به درکش تغییر داده‌اند. منطقه «درکِش» به شدت کوهستانی است. از کوه‌ که بالا بروی بین دره‌های بزرگ و کوچک چندین چشمه‌ آب خنک پیدا می‌شود. جنگل‌های درکِش و دره خالدار یکی از مسیرهای ثابت بعضی کوهنوردان و علاقه‌مندان به پیاده‌روی در این منطقه بود. روستا وسط یک دره باشکوه است. با چشم‌اندازی غیرقابل وصف و پوشش گیاهی عظیم.

روستای درکش با طبیعتی جنگلی و کوهستانی، با چشمه‌سارها و آبشارهای مصفا در حاشیه غنی‌ترین ذخیره‌گاه جنگل‌های بلوط شرق کشور است و وجود باغ‌های میوه، انواع گیاهان دارویی و شفابخش، گونه‌های مختلفی از حیات وحش، تپه‌های باستانی و چشم‌اندازهای بکر و دلپذیر، جلوه‌ای خاص و بی‌مانند به این تفرجگاه بخشیده است.


روستاییان با وجود راه‌های سخت بین تپه‌ها و راه‌های آسفالت‌نشده، از دشت و کوه گیاهان دارویی و خوراکی را می‌چیدند و در نوشیدنی و غذاهای محلی استفاده می‌کردند. برای هر دردی همیشه گیاهی بود که از دل و کمر کوه و دشت درکِش چیده شده باشد. آن زمان رودخانه بزرگ و خروشانی از کوه پایین می‌آمد و به روستا می‌رسید و آب تمیز و خنک‌اش برای کشاورزی استفاده می‌شد. شنید‌ه‌ام سیل و قطع درختان جنگل، تصویر روستا را در یکی دو سال اخیر به شدت تغییر داده.


بیشتر کسانی که در این منطقه زندگی می‌کنند، کُرمانج هستند؛ کردهایی که گویش کُرمانجی دارند و دو تار می‌نوازند و وقتی با آن حزن می‌خوانند حتی اگر نفهمید چه می‌گویند درد را در صدایشان حس می‌کنید. آن زمان می‌گفتند، بیشتر کودکان و نوجوانان این منطقه یاد می‌گیرند آوازهای محلی کرمانجی را با دو تارشان بخوانند و بنوازند.


اسم این روستا را بر وزن بهشت، می‌دانند؛ هم در تلفظ و هم در جغرافیا. در این روستا آنقدر رنگ می بینید و سبزی مزارع و باغ‌های مختلف که بعد از مدتی فکر می کنید یک کارت پستال جلوی رویتان است که از زاویه‌های مختلف تماشایش می‌کنید

روستای چِنِشت- خراسان جنوبی

کمی به سمت جنوب خراسان برویم. چِنِشت، یکی از روستاهای دهستان نهارجان بخش مود شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی است. روستای چنشت به لحاظ پوشش محلی به سرزمین رنگ‌های ایران معروف است با جاذبه‌های زیبای طبیعی، تاریخی و فرهنگی به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی شناخته می‌شود.

اسم این روستا را بر وزن بهشت، می‌دانند؛ هم در تلفظ و هم در جغرافیا. در این روستا آنقدر رنگ می بینید و سبزی مزارع و باغ‌های مختلف که بعد از مدتی فکر می کنید یک کارت پستال جلوی رویتان است که از زاویه‌های مختلف تماشایش می‌کنید. چهار رودخانه خروشان در این روستا جریان دارد. همه جور گیاه خودرو در آن پیدا می‌شود و در مزرعه‌ها در کنار میوه‌های درختی، ذرت و ریواس هم می‌کارند.

 

تابستان روستا خنک و نسبتا سرد است و دو غار بزرگ در این منطقه وجود دارد؛ غار چنشت و غار چهل چاه. روستایی‌ها می‌گفتند ظرف و ابزار ریسندگی مربوط به چند هزار سال پیش در این غارها پیدا شده است، برای همین در دهه 40 خورشیدی چندین باستان‌شناس غربی مدت‌ها روی این غارها تحقیق کرده‌اند. روستای چنشت به علت قرار گرفتن در میان 4 رودخانه و نیز کوهستانی بودن آن، دارای باغات و مزارع بسیاری است. آب و هوای آن معتدل کوهستانی بوده که از زمستان‌های سرد و تابستانهای خنک برخوردار است.

روستای بوژان- خراسان رضوی

بوژان (نیشابور)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی است که در 5 کیلومتری شمال شرقی نیشابور و در دامنه ارتفاعات جنوبی رشته کوه بینالود، قرار دارد. خانه‌های این روستا به شکل پلکانی است و دیدنی ترین و خوش آب‌وهواترین روستای منطقه به حساب می آید.

به سمت روستا که بروید، آن را در دامن رشته کوه بینالود با آبشاری پرقدرت و درخت‌های فراوان گیلاس خواهید دید. بسیاری از مردم آن منطقه ساعت‌ها پیاده‌روی می‌کنند تا کنار آبشار بوژان بنشینند و چای بنوشند. باغ‌ها و مزرعه‌ها آن زمان پرند از محصولات کشاورزی اما گیلاس و آلبالوهای ترش و آلوهای آبدار را می‌شود بیرون از باغ‌ها کنار رود و در کوه‌ها پیدا کرد بر درختانی تنومند چندین ساله که عادت کرده اند، رهگذران خودشان را با آن همه میوه آفتاب‌خورده راضی کنند.

در مورد وجه تسمیه بوژان چندین نظریه وجود دارد. به یک معنا بوژان را رشد کرده می‌دانند، دوم اینکه نام گیاهی با برگ‌های ریز و ساقه‌های دراز است که در این روستا به وفور یافت می‌شود و سوم اینکه بوژان پسوند مناطقی به نام چشمه ساران یا مرغزاران است. به دلیل موقعیت مناسب بوژان در میان رشته کوه بینالود، امکان دسترسی به ارتفاعات قله شیرباد، کلمیش، دریاچه مرتفع چشمه سبز، خط الراس پایور و... از این ناحیه فراهم شده است؛ بنابراین کوهنوردان زیادی از مسیر چشمه شکراب به قله شیرباد صعود می‌کنند. رشته کوه بینالود در محدوده بوژان دارای آبریزهای زیادی است که به صورت چشمه در سطح زمین جاری می‌شوند و تقریبا در تمامی مسیرهای کوهنوردی آن دسترسی به آب وجود دارد.

 استان: خراسان رضوی
شهر: مشهد
توضیحات:

دره آبشار اخلمد در 17 کیلومتری جنوب غربی شهرستان چناران در نزدیکی روستای اخلمد واقع شده است. این دره دارای دیواره های سنگی و پوشش گیاهی متراکم می باشد. در دره اخلمد باغات فراوانی وجود دارد که میوه ی تابستانی منطقه و نیز شهر مشهد را فراهم میکند. این دره دارای دیواره های فراوانی نظیر دیواره سفید، الله اکبر عقاب و .. میباشد که مکان مناسبی را برای ورزش سنگ نوردی ایجاد کرده است. در دره اخلمد آبشارهای فصلی و دایمی نیز وجود دارد که مهمترین آن در انتهای دره واقع شده است و ارتفاع ان به 23 متر می رسد.به دلیل آهکی بودن جنس کوه های اخلمد حفره های ژرف مدوری در زیر آبشار ایجاد شده است. آبشار باشکوه، کوه های مسطح و باغات فراوان مناظری بدیع برای گردشگران ایجاد کرده است.

آهکی بودن جنس کوه‌های اخلمد باعث پیدایش حفره‌های ژرف مدور در زیر این آبشار شده‌است . این دره دارای دیواره‌های صخره‌ای با ارتفاع حدود 200-300 متر می باشد که یکی از بزرگ‌ترین مناطق برای ورزش مفرح سنگنوردی در ایران می‌باشد . از دیواره‌های معروف آن می‌توان به (دیواره سفید - الله اکبر -عقاب و...) نام برد . این دره دارای چندین آبشار می‌باشد که 4 تای آنها دایمی و چندین آبشار فصلی دارد , آبشار اصلی خلمد حدود 40 متر ارتفاع دارد.

به علت ارتفاع زیاد و بارندگی فراوان ، آبشار اخلمد در ماه‌ های ابتدای هر سال دارای بیشترین مقدار آب و زیبایی فریبنده‌ای می شود  . زمین و رسوبات این منطقه به دلیل پیدایش فسیل‌های آمونیت متعلق به اواخر دوران ژوراسیک است. اخلمد در 84 کیلومتری مشهد و در امتداد جاده مشهد – قوچان واقع شده است . فاصله جاده فرعی آن تا جاده آسیایی حدود 16 کیلومتر است . در انتهای رودخانه پر آب آن دو آبشار وجود دارد که ارتفاع یکی از آن ها 23 متر است . از روستای اخلمد تا آبشار حدود 3 کیلومتر فاصله است که این مسیر را باید پیاده طی نمود . آبشار اخلمد دیواره های  عمودی و بلند کوه های آن ،‌ هوای پاکیزه و ییلاقی ،‌ و انواع میوه های گیلاس و سیب درختی آن مشهور است . در مدخل دره اخلمد بندی است که به همت و یا در زمان بایسنغر میرزای تیموری فرزند شاهرخ و حاکم توس در نیمه اول سده نهم ساخته شده است . باغات فراوان و میوه های آن مخصوصا سیب اخلمد معروف است .

کوه های اخلمد هم به دلیل ارتفاع و مسطح بودن و زیبایی فوق العاده هر سال سنگ نوردان ، کوه نوردان و مسافران زیادی را به سوی خود جلب می کند .

به طور یقین میتوان گفت مسیر آبشار اخلمد یکی از زیباترین مکانهای ایران زمین است و میتوان از آن به عنوان بهشتی در این جهان خاکی یاد کرد .

تاریخچه اخلمد : یکی از گردشگاههای طبیعی حومه مشهد تفرجگاه اخلمد است . این گردشگاه قدمت چند هزار ساله دارد . از نظر لغوی اسمی پارسی نام دهی است در نزدیکی شهر مشهد است . در روزگاران گذشته مردم آنجا معتقد بودند که در حمله اعراب به خراسان مردم به این دره پناه می بردند. این محل را اخلمد مریعی داستان گفته اند برای اینکه در این جلگه درخت وجود نداشته .

موقعیت جغرافیایی : این تفرجگاه در 84 کیلومتری جنوب غربی شهر مشهد قرار گرفته است . اخلمد در دل کوههای بینالود واقع شده است .  این کوه دنباله ی سلسله جبال البرز است . دهنه اخلمد در 75کیلومتری مشهد و 15 کیلومتری چناران و کنار جاده قبلی مشهد وقوچان می باشد.آبشار اخلمد سه کیلومتر بالا از آبادی است و از 17متری آب به زمین پی ریزه آبشاربالا نیز 23 متر است رشته کوههای اخلمد به کوههای بینالود اتصال دارد .

آب و هوای اخلمد : اخلمد با وجود کوهها و آبشارهها از هوای لطیفی برخوردار است . اخلمد از شدت گرمای تابستان و سرمای زمستان در امان است . اخلمد از نظر آب وهوا بسیار متفاوت است . مثل وسط آبادی 5درجه و آبشارها 15درجه سانتی گراد با مشهد متفاوت است

منظره های اخلمد : اخلمد دارای دو آبشار است آبشار بزرگ که 45 متر ارتفاع دارد و آبشار کوچک که 23 متر ارتفاع دارد و در تمام فصول جاری است . از کوه منیژه سر چشمه میگیرد . دروسط این آبشار محل وسیعی وجود دارد که به تخت شاه عباس معروف است . بعد از ابشار بزرگ ، رودخانه ای به امتداد 2 کیلومتر بسیار تنگ وکوه های صاف و مرتفع میباشد که در آخر دره کوه منیژه با کوه فاراب به یکدیگر وصل شده و منتهی الیه رودخانه اخلمد است ، اینجارا اهل محل خانه های گلی میگویند .

سد اخلمد : قریب به سه کیلومتر که از دهنه به طرف اخلمد طی مسیر سد اخلمد را مشاهده خواهید نمود  که در تنگاتنگ دره بنا گردیده است و به سد بایسنقرمیرزا محشور است که در زمان شاهزاده غیاث الدین بایسنقر تیموری ساخته شده است این سد باسنگ ملات آهک ساخته شده است . طول این سد به طور دقیق 252 متر و عرضش14 متر مگر مقداری از وسط آن که 24 متر است و نزدیک به 12 متر ارتفاع دارد .

چشمه گیلاس در حدود 48 کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد. چشمه گیلاس که با نام چشمه گلسب در متون تاریخی از آن یاد می شود یاد‌آور مرگ یزد‌گرد ‌است که گفته می‌شود روزی یزدگرد ملقب به بزه‌ کار، پدر بهرام گور در کنار همین چشمه از اسب لگد می‌خورد و می‌میرد که شاید کلمه گلسب با این داستان بی‌ پیوند نباشد. این چشمه به علت قرار گرفتن در موقعیت خاص جغرافیایی، همیشه آب دارد و به دلیل قرار گرفتن در محل اختلاف سطح دو جلگه توس و مشهد و وضع خاص ارتفاعات نزدیک آن، از آب فراوانی بهره مند می شود. عمق استخر چشمه 4 تا 5 متر و ارتفاع آن از سطح دریا هزار و ده متر است.

آب چشمه گیلاس همان آبی است که از میانه شهر مشهد می‌گذرد و اولین بار به همت امیر علیشیر نوائی برای گذراندن آن از مشهد اقدام شده است و طرح نیمه تمام او به دست شاه عباس صفوی انجام پذیرفته است و اکنون همین آب به نام نهر خیابان (خیابان، نام ده بزرگی است که مزرعه آن از این آب مشروب می‌شود) از قلب شهر مشهد می‌گذرد.

اکنون آب چشمه گیلاس در مشهد جاری نیست اما شهرت تاریخی و دیرینه آن هنوز نام خوش و سابقه این چشمه تاریخی را در خاطره های مردم توس و مشهد حفظ کرده است.